نقش قبیله بنی مخزوم در روند تحولات نخستین دوره اسلامی

نقش و عملکرد قبیله عبدالقیس در روند تحولات سیاسی جهان اسلام (ازآغاز تا پایان خلافت امام علی(ع))

ساختار سیاسی و اجتماعی متشتت جزیره العرب در روزگاران پیش از اسلام، تابعی از حاکمیت نظام قبیله‌ای بود. با ظهور اسلام و حرکت اصلاح‌گرایانه پیامبر اکرم(ص)، این ساختار، به سوی همگرایی سیاسی سیر نمود. اما چند دهه بعد از وفات آن حضرت، نظام متمرکز، به یک جریان گریز از مرکز تبدیل شد و بار دیگر، قبایل منطقه جزیره‌العرب در یک صف‌بندی جدید سیاسی- و احیاناً مذهبی- به ایفای نقش پرداختند. در این میان، قبیله ع...

پژوهشی در سیمای شهر یزد در سده‏های نخستین دوره اسلامی

با ورود اسلام به سرزمین‌های ایران، تغییراتی در ساختار کالبدی شهرهای دوره قبل، یعنی ساسانی، صورت گرفت. ویژگی عمومی شهرهای این دوره، اهمیت ربض و توسعه‌یافتن این بخش است. به رغم وجود گزارش‌های جغرافیانگاران مسلمان و شناختی عمومی که از ساختار شهر‌های نخستین و عناصر شکل‌دهنده آن‌ها به‌دست داده شده است از سیمای برخی از شهرهای تاریخی ایران اطلاعات جامعی در دست نیست؛ یکی از مهم‌ترین این شهرها، یزد است؛...

روند اسلام پذیری ایرانیان در سده های نخستین اسلامی

فروپاشی دولت ساسانی که با حمله اعراب مسلمان و جایگزین شدن دین اسلام به جای آئین زرد شتیگری همراه بود، مهمترین واقعه تاریخ ایران محسوب می شود، زیرا بعد از واقعه فوق، هویت ملی ایران دچار تحول شدید شد و ایران به عنوان عضوی از جامعه مسلمانان در تمدن و فرهنگ اسلامی نقش آفرینی کرد. اهمیت واقعه فوق، به ویژه از این نظر که به لحاظ زبانی و نژادی میان اعراب و ایرانیان افتراق وجود دارد، در سده های اخیر رنگ...

تحولات مفهومی و تاریخی دو اصطلاح «مناظره» و «مذاکره» در قرون نخستین اسلامی

دو اصطلاح مناظره و مذاکره، از ریشه‌های نَظَرَ و ذَکَرَ، کاربردهای فراوانی در متون و منابع اسلامی مختلف داشته‌اند. این پژوهش بر آن است تا ضمن شاخص‌بندی کاربردها و معانی این دو اصطلاح، به بررسی شواهد و مصداق‌های تاریخی ویژه‌ای بپردازد که نشان می‌دهد این دو، به ویژه اصطلاح مناظره، در ادوار مختلف سیر تحولی مفهومی داشته‌اند و عدم شناخت از مصداق‌های هر مفهوم موجب خلط معانی آنها با دیگر مواضع معنایی این واژ...

پژوهشی در سیمای شهر یزد در سده‏های نخستین دوره اسلامی

با ورود اسلام به سرزمین های ایران، تغییراتی در ساختار کالبدی شهرهای دوره قبل، یعنی ساسانی، صورت گرفت. ویژگی عمومی شهرهای این دوره، اهمیت ربض و توسعه یافتن این بخش است. به رغم وجود گزارش های جغرافیانگاران مسلمان و شناختی عمومی که از ساختار شهر های نخستین و عناصر شکل دهنده آن ها به دست داده شده است از سیمای برخی از شهرهای تاریخی ایران اطلاعات جامعی در دست نیست؛ یکی از مهم ترین این شهرها، یزد است؛...

شناخت روند تحولات تاریخی